Wielki Tydzień jest szczególnym czasem w życiu chrześcijańskiej rodziny, gdyż stwarza szansę na rodzinną katechezę na temat zbawczej miłości Boga do człowieka. Warto, by rodzice już wcześniej zapowiedzieli dzieciom, że te siedem dni będą dla całej rodziny wyjątkowym okresem przyglądania się miłości Jezusa i dziękowania Mu za tę Jego miłość. Najważniejszymi dniami w Wielkim Tygodniu jest Niedziela Palmowa oraz Triduum Paschalne.
Niedziela Palmowa
Niedziela Palmowa upamiętnia triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Jak podaje Pismo Święte, Jezus przybył do Jerozolimy razem z apostołami. W Jerozolimie Jezus był witany przez tłumy mieszkańców, którzy uznali go za Syna Dawidowego. Przejechał On przez Jerozolimę na osiołku, a ludzie rzucali Mu pod nogi gałązki palmowe i oliwne. Niedziela Palmowa to okazja, by w rodzinie rozmawiać wzajemnie o tym, że Bóg się nami nigdy nie zniechęca. On nigdy nie szantażuje ludzi wycofaniem miłości. Nigdy nie mówi, że jeśli będziemy źle postępować, to On nas przestanie kochać.
Małżonkowie wraz z dziećmi oraz z innymi domownikami idą na Mszę świętą, biorąc ze sobą wcześniej wspólnie wykonane palmy. W drodze do kościoła rodzice mogą opowiadać dzieciom o tym, jak zmienny potrafi być człowiek. Świadczy o tym postawa ludzi z czasów Jezusa, którzy najpierw śpiewali „hosanna” na Jego cześć, a kilka dni później ci sami ludzie krzyczeli do Piłata: „ukrzyżuj Go!”. W XI w. pojawił się zwyczaj święcenia palm. Wierni przechowują je przez cały rok, aby w następnym roku mogły zostać spalone na popiół, którym są posypywane głowy w Środę Popielcową.
Wielki Czwartek
Wielki Czwartek w Kościele katolickim jest dniem, który obchodzony jest jako pamiątka ustanowienia przez Chrystusa sakramentów kapłaństwa i Eucharystii podczas Ostatniej Wieczerzy. W kościołach katedralnych, w godzinach porannych odprawiana jest uroczysta Msza św. sprawowana przez biskupa diecezjalnego wraz z prezbiterami.
W tym dniu całą rodziną trzeba wybrać się na Mszę Wieczerzy Pańskiej, aby wspólnie ze wszystkimi domownikami wspomnieć pamiątkę ustanowienia tych sakramentów. Rodzice mają natomiast okazję opowiadać dzieciom o tym, że Bóg kocha każdego z nas. Jezus zupełnie zaskakuje nas swoją miłością. On wie, że tego wieczoru zostanie zdradzony, że opuszczą Go nawet najbliżsi Jego uczniowie i że tym razem pozwoli się aresztować. Właśnie dlatego ustanawia sakrament Eucharystii, w którym zostaje z ludźmi pod postaciami chleba i wina. Najbardziej kocha nas Jezus i dlatego pozostaje najbliżej nas, czyli tak blisko, że w Komunii świętej możemy przytulić się do Niego i karmić się Jego obecnością tak jak nasze ciała karmimy chlebem.
Wielki Piątek
W chrześcijańskiej rodzinie Wielki Piątek jest dniem żalu i żałoby, dniem przepraszania Boga za to, że czasem odpowiadamy złem i grzechem na Jego miłość. To dzień, w którym rodzina powinna wziąć udział w nabożeństwie Drogi Krzyżowej. Warto dołożyć starań, aby ten dzień był przeżyty w ciszy, bez muzyki, z zachowaniem ścisłego postu. Wielki Piątek jest również okazją do wspólnej refleksji w rodzinie nad tym, co w ostatnim czasie było złe, czym małżonkowie ranili się wzajemnie. Jest dobrą okazją do przebaczenia sobie i zadumy nad dalszym życiem małżeńskim i rodzinnym. W tym dniu rodzice powinni wyjaśniać dzieciom, że Bóg kocha nas ofiarnie, bo aż do śmierci na krzyżu, czyli do oddania za nas życia swojego życia. Im bardziej ktoś kocha, tym więcej potrafi dla nas wycierpieć po to, byśmy byli pewni, że jesteśmy na zawsze kochani. Warto tłumaczyć dzieciom, że Syn Boży pozwolił się ukrzyżować po to, by już nikt z ludzi nie krzyżował i nie krzywdził ani swoich bliźnich, ani samego siebie. To właśnie dlatego Jezus zostawił nam w testamencie najważniejsze polecenie: kochajcie się wzajemnie tak jak Ja was pierwszy pokochałem (por. J 15,12). Dlatego w tym dniu całymi rodzinami czcimy Krzyż jako znak naszego zbawienia.
Wielka Sobota
Dzień ten jest szczególną okazją do tego, aby w rodzinie porozmawiać o tajemnicy i ciszy grobu Pańskiego oraz nadziei zmartwychwstania dla każdego człowieka. Rodzice winni tłumaczyć dzieciom, że Syn Boży z miłości do wszystkich ludzi pozwolił się przybić do krzyża i złożyć do grobu, ale nie pozwolił się w grobie zamknąć ani tam zatrzymać na zawsze. Jezus zmartwychwstał, bo jest miłością, a miłość jest wszechmocna, czyli mocniejsza od grzechu, zła, śmierci. Trzeba pamiętać, że zmartwychwstały Jezus powraca do nas nie po to, żeby się pochwalić, czy żeby się zemścić na swoich krzywdzicielach, lecz po to, żeby potwierdzić swoją miłość. W tym dniu całe rodziny udają się do kościoła parafialnego na poświęcenie pokarmów. Wcześniej rodzice wraz z dziećmi przygotowują pokarm do poświęcenia, na który składają się: chleb, jajka, które są symbolem nowego życia, mięso i wędliny oraz baranek. Wszystko warto udekorować zielonym bukszpanem lub borówkami oraz wiosennymi kwiatami.
Liturgia Wigilii Paschalnej (Wieczorna Liturgia w Wielką Sobotę)
Jest najbardziej uroczystym wieczorem w Roku Liturgicznym. Z tej okazji w rodzinie warto przypomnieć sobie, przed pójściem do kościoła, że obchód Wigilii Paschalnej składa się z czterech części. Pierwszą jest liturgia światła, w czasie której kapłan przed kościołem poświęca ogień, zapala paschał, wnosi uroczyście światło do ciemnego kościoła i śpiewa Orędzie Paschalne. W drugiej części są czytane fragmenty Pisma Świętego o tym, co Bóg uczynił dla nas od początku świata. W trzeciej części – liturgii chrzcielnej kapłan dokonuje poświęcenia wody, a wierni odnawiają przyrzeczenia chrzcielne. Odnowieni biorą udział we Mszy Paschalnej, która stanowi czwartą część Wigilii Paschalnej Tradycja każe zabrać do domu wodę święconą, by rano pokropić nią dom i domowników.
Niedziela Wielkanocna
Niedziela Wielkanocna to największe święto i najbardziej uroczysty dzień w ciągu roku. Tego dnia cała rodzina idzie do kościoła po to, by – jak Piotr i Jan – upewnić się, że grób jest pusty, że Jezusa nie ma wśród umarłych, lecz że żyje i że możemy spotykać się z Nim w każdej Eucharystii.
W Niedzielę Wielkanocną po Mszy świętej rezurekcyjnej rodzina gromadzi się na uroczystym śniadaniu przy odświętnym stole, przybranym gałązkami, baziami wierzbowymi, zieloną pszenicą, rzeżuchą albo bukszpanem, które symbolizują nowe życie otrzymane na chrzcie świętym. Do ubierania wielkanocnego stołu warto zaangażować także dzieci, aby miały przeświadczenie o wyjątkowości Wielkanocnego Poranka.
Rodzinne spożywanie wielkanocnego śniadania jest okazją do rozmowy o zmartwychwstaniu Pana Jezusa oraz tradycjach i zwyczajach wielkanocnych, które w sposób szczególny kultywowane są w rodzinach. Wspólne nakrywanie do stołu i sprzątanie po posiłku pozwalają trwać we wspólnocie i uczyć się wzajemnej odpowiedzialności i troski o drugiego człowieka. Bycie ze sobą i dla siebie, przy odświętnie nakrytym i przystrojonym stole pozwala dorosłym budować wzajemne relacje, a dla dzieci jest prawdziwą szkołą chrześcijańskiego życia. Rodzice mogą upewnić również dzieci, że gdy człowiek jest zaprzyjaźniony z Panem Jezusem, gdy Go kocha i we wszystkim słucha, to wtedy nigdy nie umrze w nim radość, ale każdego dnia będzie stawał się coraz bardziej podobny do Boga, czyli szczęśliwy i święty.
Dawniej uroczyste śniadanie wielkanocne rozpoczynano modlitwą, którą odmawiał gospodarz, bądź najstarsza osoba w rodzinie. Gospodarz domu, jako głowa rodziny, składał wszystkim życzenia, dzieląc „święconkę” na tyle części, ile osób zasiadało do stołu. Na nim pojawiał się żurek i pieczona szynka, zaś na deser babka, sernik, mazurek. Jako główna ozdoba na środku białego obrusa, przybranego zielenią wysianego wcześniej owsa czy rzeżuchy, stał baranek zrobiony z masła albo upieczony z ciasta.
Wielka Niedziela była czasem spędzanym w rodzinnym gronie, raczej nie odwiedzano się ani nie przyjmowano gości. Rozrywką dla dzieci była huśtawka, postawiona w Wielkim Tygodniu przez mężczyzn w jakimś ogólnie dostępnym miejscu na wsi. Zbierały się one przy niej około południa (jeśli była ładna pogoda) do wieczora się huśtały. Popularna była też zabawa pisankami „na wybitki”. Polegała ona na uderzaniu pisanką o pisankę – czyja się nie stłukła, ten wygrywał i zabierał pisanki swego przeciwnika. Odmianą tej zabawy było turlanie pisanek po zboczu pagórka. Temu, kto miał najtrwalsze jajko, wróżyło ono szczęście na cały rok.
Dorośli odpoczywali w świątecznie wysprzątanych domostwach, pachnących świeżym bieleniem, wykrochmaloną pościelą i smakowitą wonią wielka nocnych przysmaków. Dawne tradycje i zwyczaje stanowią również ważne przesłanie dla współczesnych rodzin.
Przedstawienie poszczególnych dni Wielgiego Tygodnia ukazuje ich bogactwo dla katechezy w chrześcijańskiej rodzinie. Prawdziwie chrześcijańskie przeżywanie tych dni pozwala rodzicom – pierwszym katechetom dzieci prowadzić najmłodszych po drogach zbawienia poprzez poznawanie wielkich tajemnic naszej wiary.
Rodziny chrześcijańskie w liturgii Wielkiego Tygodnia mogą każdego roku na nowo zgłębiać i przeżywać szczególne tajemnice wiary, wzrastając jednocześnie duchowo. Rodzice, którzy głęboko przezywają każdy z tych wielkich dni i przykładem własnego życia „celebrują” paschalne wydarzenia w rodzinnym domu, są najlepszym przykładem i świadkami Jezusa Chrystusa dla swoich dzieci. Jednocześnie, poprzez rodzinne uczestnictwo w liturgii Wielkiego Tygodnia, dzieci mogą lepiej zrozumieć to, co dzieje się w Kościele. Oznacza to, że nabożne obchodzenie Wielkiego Tygodnia oraz świętowanie Zmartwychwstania Pańskiego staje się okazją do pogłębiania wiary u samych małżonków oraz umacniania wewnątrzrodzinnych więzi, a zwłaszcza więzi duchowej.
Małgorzata Górka
