Dobiegają końca tegoroczne prace renowacyjne na najstarszej nekropolii radomskiej (przy ulicy Limanowskiego/Dębowa). Dzięki staraniom Społecznego Komitetu Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego, parafii św. Wacława w Radomiu i licznym darczyńcom, odnowiono nagrobki Emilii z Wolskich Targowskiej oraz rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich.
– Chcemy w ostatnim tygodniu października, wpierw za pośrednictwem mediów w czasie konferencji prasowej, a następnie w czasie kwesty świątecznej na radomskiej nekropolii rzymskokatolickiej (ul. Limanowskiego), zaprezentować efekty prac konserwatorskich, które podjedliśmy w tym roku – mówi Sławomir Adamiec, wiceprzewodniczący Społecznego Komitetu Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu.
Prace, które w chwili obecnej są już na ostatnim etapie, powierzono pracowni konserwatorskiej pana Grzegorza Świerczyńskiego.
– To dwa piękne nagrobki; Emilii z Wolskich Targowskiej oraz rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich. Łączny koszt prac konserwatorskich, został wyceniony na ponad 94 tys. zł. To bardzo duży wysiłek finansowy, dlatego bardzo liczymy na dobre efekty listopadowej kwesty na cmentarzu, ale również cieszymy się, że parafii św. Wacława, będącej zarządcą cmentarza rzymskokatolickiego i dyrekcji nekropolii Pani Edycie Sitarskiej, udało się cześć środków pozyskać z dotacji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – dodaje Adamiec.
Zakres obu prac konserwatorskich objął rekonstrukcję form wykonanych w kamieniu, tak aby mimo upływu blisko 200 lat, odkryły pełnię pierwotnego piękna. Poprawiono czytelność inskrypcji: uzupełniono ubytki oraz miejscami pogłębiono ryt. Dokonano również zabezpieczenia chemicznego nagrobków, tak aby w kolejnych dziesięcioleciach nie ulęgały destrukcji pod wypływem spalin i opadów atmosferycznych.
– Przypomnijmy, że pomnik Emilii z Wolskich Targowskiej, wraz z całą strukturą komory grobowej, uległ bardzo poważnemu zniszczeniu. W listopadzie ubiegłego roku, w zasadzie doszło do katastrofalnego zapadnięcia się gruntu pod pomnikiem, a dwie płyty bezpośrednio nakrywające kryptę, w znacznej części osunęły się poniżej poziomu podmurówki. W trakcie upadku pomnika najmocniej ucierpiał element zwieńczenia, z którego ozdobna korona liści akroterionów została prawie w połowie utrącona. Blok z wykutymi inskrypcjami stracił kilka obszernych fragmentów na narożach i krawędziach. Każda z dwóch zapadniętych kamiennych płyt, waży ponad 1.5 tony, dlatego konieczne było, przy demontażu, użycie ciężkich urządzeń dźwigowych. – dodaje Sławomir Adamiec.
Drugi z dziewiętnastowiecznych nagrobków, rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich (Rocha Bełkowskiego, Romualda Napiórkowskiego, Józefy Bełkowskiej – 10B/1/7, grób 4007), to pomnik oparty na stylistyce klasycystycznej wykonany z szaro-beżowego piaskowca szydłowieckiego, zwieńczony żelaznym krucyfiksem.
– Stan zachowania nagrobka Bełkowskich i Napiórkowskich był również bardzo zły i wyniknął z ciągłego oddziaływania warunków atmosferycznych na obiekt znajdujący się w bliskiej ekspozycji od ulicy Limanowskiego. Elementy piaskowcowe pokryte były nawarstwieniami pochodzenia atmosferycznego o zróżnicowanym charakterze. Powierzchnie poziome lub zbliżone do poziomych pokryte były grubymi nawarstwieniami pochodzenia mikrobiologicznego: mchy i porosty. W procesie konserwacji kamiennych elementów nagrobka zwróciliśmy szczególną uwagę na odtworzenie uszkodzonych fragmentów, z starannie dobranego materiału kamiennego. Okrągła nakrywa kolumny nagrobka została sklejona i sklamrowana kotwami ze stali nierdzewnej – opisuje Adamiec.
Komitet już dziś zaprasza wolontariuszy chętnych do kwestowania w czasie listopadowych świąt zmarłych i wszystkich świętych. Szczegóły tegorocznej kwesty przekazane zostaną, za pośrednictwem radomskich mediów 25 października.
W czasie ponad 24 lat istnienia, Komitet uzyskał w czasie listopadowych i wielkanocnych zbiórek kwotę, ponad 661 tys. zł. W listopadzie ub. roku udało się zebrać 41 tys. zł.
– Na radomskiej nekropolii rzymskokatolickiej znajduje się ponad 300 zabytkowych nagrobków, wpisanych do rejestru zabytków woj. mazowieckiego, z czego ponad 30 zostało w pierwszej kolejności wskazanych przez Komitet, do pilnych prac konserwatorskich. Dzięki ofiarności społecznej, część z nich udaje się każdego roku, poddawać pracom renowacyjnym. – mówi Sławomir Adamiec.
Na najstarszym radomskim cmentarzu pochowanych jest ponad 200 tys. zmarłych, wśród których spoczywają m.in.: żołnierze napoleońscy i Królestwa Polskiego, powstańcy styczniowi, legioniści Piłsudskiego, żołnierze z kampanii wrześniowej i czasu okupacji, w tym żołnierze gen. Władysława Andersa, którzy walczyli pod Monte Cassino i po powrocie do Polski, zmarli na Ziemi Radomskiej.
Tutaj pochowani są również bp Paweł Kubicki (biskup pomocniczy diecezji sandomierskiej) oraz biskupi radomscy: bp Edward Materski i bp Stefan Siczek.
