Wielki Post w rodzinie chrześcijańskiej

W roku liturgicznym, szczególnie w Wielkim Poście, rozważamy Mękę i Śmierć Pana Jezusa. Zastanawiamy się nad swoim życiem, staramy się wpro­wadzić ograniczenia i dyscyplinę w naszą codzienność, troszczymy się o to, by atmosfera rodzinna sprzyjała wyciszeniu i przeżywaniu cierpienia Jezusowego.

Okres Wielkiego Postu ma zasadniczo jedno zadanie, polegające na przy­gotowaniu nas do przeżywania świąt Wielkiej Nocy. Czynimy to na różne spo­soby: uczestnicząc w rekolekcjach, przygotowując się do spowiedzi, biorąc udział w nabożeństwach wielkopostnych. W rodzinie jako Kościele domowym ważne jest odpowiednie przeżycie Wielkiego Postu. Warto w tym czasie pogłębić swoją wiarę. Pogłębianie wiary i dobre praktyki pokutne są duchowym umocnieniem dla małżonków oraz ich dzieci.

Zobowiązania chrzcielne

W Wielkim Poście w rodzinie chrześcijańskiej warto bardziej uświado­mić sobie zobowiązania wynikające z chrztu świętego. Przy tej okazji trzeba sobie odpowiadać na pytania tj. Czy szybko zgrzeszyliśmy, nie dbając o nawrócenie? Czy jesteśmy katolikami zaliczającymi poszczególne święta, wyrzucając z naszej codzienności Chrystusa? Czy jesteśmy wzorem dla dzieci, czy naszą postawą nie przesłaniamy im Chrystusa?

Na domowym ołtarzyku można umieścić wodę święconą, przygotowane perykopy ewangeliczne, Katechizm Kościoła Katolickiego. Trzeba także uświado­mić sobie społeczne skutki grzechu oraz wpoić wiernym właściwą naturę pokuty, która polega na wewnętrznym znienawidzeniu grzechu jako obrazy Bożej. Trzeba także zachęcić wiernych do modlitwy za grzeszników (por. KL 109).

Postanowienia wielkopostne

Jako wspólnota chrześcijańska rodzina, a nie tylko każdy indywidualnie, powinna przygotować się do Świąt Wielkanocnych. Warto w Wielkim Poście całą rodziną brać udział w rekolekcjach, odbyć spowiedź sakramentalną, brać udział w nabożeństwach pokutnych oraz podejmować postanowienie wielkopostne. Postanowienia podejmowane na Wielki Post powinny być na miarę możliwości rodziny, szczególnie dzieci i dotyczyć ich najbliższego otoczenia. Sami rodzice mogą pomóc dzieciom w realizacji postanowień. Najlepiej wykorzystać dziecięcą wrażliwość i ich codzienne problemy tj. niechęć do sprzątania po sobie, brzydkie odnoszenie się do starszych, rówieśników i rodzeństwa albo skłonność do obmawiania kolegów, pycha, zazdrość, łakomstwo czy wybuchy gniewu. Nie powinno się namawiać dzieci do postanowień, z którymi nie dadzą sobie rady. Ponadto trzeba ograniczyć korzystanie z telewizji i Internetu, a także oglądanie progra­mów rozrywkowych. Trzeba się powstrzymać od udziału w zabawach i wieczor­kach rozrywkowych.

W Środę Popielcową i Wielki Piątek należy zachować wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i zachować post ścisły. Wielki Post jest okresem pokuty. Najlepszą zachętą dla dzieci do wielkopostnych wyrzeczeń będzie przykład rodziców. Jeśli sami zrezygnują z przyjemności lub podejmą walkę z słabościami, będzie to zachętą dla dziecka, aby chciało też coś uczynić w tym kierunku. Warto dzieciom podpowiedzieć, że nawet jeśli nie uda im się wypełnić tych postano­wień, mogą zacząć od nowa. Trzeba im także powiedzieć, że mają wsparcie ze strony Kościoła, Anioła Stróża, który modli się za wszystkich, którzy podejmują postanowienia.

Przekazując dzieciom treści Wielkiego Postu, należy wziąć pod uwagę ich wiek. Zachęcając je do sakramentu pokuty, warto pamiętać, że dziecko powinno traktować spowiedź jako radosne spotkanie z przebaczającym Chrystusem. Spo­wiedź powinna dawać dziecku radość i odprężenie. Dzieje się tak, gdy przygo­towując dziecko do spowiedzi, zaproponujemy mu, by zechciało przeanalizo­wać, co jest niewłaściwego w jego postępowaniu w domu, w szkole czy podczas zabawy. Trzeba im pomóc w przygotowaniu się do spowiedzi. Nie powinno się też straszyć dziecka karą Bożą. Dziecko, które żyje w strachu przed karą Bożą, nigdy nie będzie w stanie zrozumieć Miłości Bożej.

W Wielkim Poście szczególnie ważne jest podejmowanie uczynków pokutnych tj. modlitwa, post i jałmużna. Wielki Post to okazja do tego, by dbać o wspólną modlitwę. Czasem trudno z dziećmi tak zorganizować czas, żeby brać udział w każdej Drodze Krzyżowej czy Gorzkich Żalach, ale można odprawiać je rodzinnie w domu lub na zmianę chodzić na nabożeństwa wielkopostne do kościoła. Ważne jest także przestrzeganie postu – rezygnacja ze słodyczy, ograni­czanie korzystania z telewizora, komputerowych gier, wprowadzenie specjalnych wielkopostnych potraw. Jeśli chodzi o jałmużnę można zorganizować specjalną skarbonkę, do której każdy członek rodziny będzie wrzucał pieniądze, by je póź­niej przekazać na konkretny cel lub po prostu zanieść do kościoła w ramach zbio­rowej, wielkopostnej jałmużny. Można też pomagać w inny sposób np. dzieci mogą oddać zabawki, ubranka, książeczki, można kupić produkty żywnościowe i zanieść potrzebującym. Możliwości do świadczenia dobra jest wiele, a Wielki Post powinien być czasem, w którym uwrażliwiamy siebie i innych na wartość postu, modlitwy i jałmużny.

Środa Popielcowa

W Środę Popielcową słyszymy słowa: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1,15). Dzień ten jest ważny dla każdego katolika, ponieważ rozpoczyna okres Wielkiego Postu. Nazwa tego dnia pochodzi o pokutnego gestu posypywania głów popiołem. Popiół uzyskuje się ze spalonych gałązek palmo­wych, które symbolizowały ziemski triumf i sławę. Zwyczaj ten może pocho­dzić jeszcze z czasów Egipcjan i Greków oraz Żydów. Rozpowszechniony został w XII wieku. Popiół, proch, ziemia były często stosowane przez wiele narodów jako znak żałoby i umartwienia. Chrystus powołał się na ten zwyczaj, kiedy wzywał do nawrócenia: „Biada tobie, Korozain! Biada Tobie, Betsaido! Gdyby w Tyrze i Sydonie działy się podobne cuda, już dawno w worze i popiele by się nawróciły!” (Mt 11,21). Oznacza to, że każdego dnia, zwłaszcza w rodzinie, trzeba się nawracać: modlić się wspólnie, przyjąć upomnienie, przebaczyć oraz opanowywać złość.

Formy przeżywania Wielkiego Postu w rodzinie

W Rytuale Rodzinnym biskupa Józefa Wysockiego znajdują się bardzo ciekawe podpowiedzi przeżywania Wielkiego Postu w rodzinie.

• w katechezach należy ukazywać naturę i następstwa grzechu oraz wzy­wać do zerwania z nim. Z nawrócenia serca winny wypływać zewnętrz­ne praktyki pokutne tak w wymiarze indywidualnym jak i wspólno­towym. Wierni winni częściej modlić się o nawrócenie grzeszników, wsłuchiwać się w Boże słowo, brać udział w liturgii wielkopostnej i w nabożeństwach pokutnych;
• w Wielkim Poście zakazane jest przyozdabianie ołtarza kwiatami, zaś gra na instrumentach dozwolona jest tylko w celu podtrzymywania śpiewu;
• w okresie Wielkiego Postu ma dokonywać się przede wszystkim nasze przechodzenie od nieposłuszeństwa Bogu do pełnego posłuszeństwa Jego przykazaniom, aby życie własne układać nie według własnych pomysłów, ale według Bożej woli (J. Wybicki, Rytuał Rodzinny, s. 280-281);

Do innych praktyk wielkopostnych w domu rodzinnym można zaliczyć: umieszczenie wody święconej na ołtarzyku rodzinnym, zawieszenie małej kropielnicy z wodą święconą przy wejściu do domu, czytanie Pisma Świętego wraz z całą rodziną, pogłębienie wiedzy religijnej, modlitwa i udział w rekolekcjach parafialnych, udział w nabożeństwach pokutnych, nauka i śpiew pieśni pokut­nych, postanowienia wielkopostne oraz oglądanie filmów religijnych, z przesła­niem.

Okres Wielkiego Postu jest bardzo dobrą okazją do zjednoczenia rodziny. Dzięki praktykom wielkopostnym rodzina chrześcijańska może bardziej się do siebie zbliżyć. Może w tym pomóc dobre przeżycie rekolekcji, podjęcie umar­twień i postanowień oraz udział w nabożeństwach wielkopostnych. Wszystko to zmierza do porządkowania życia osobistego i rodzinnego. Wewnętrznie odno­wiona rodzina pełniej przeżyje Okres Wielkanocy.