Wizyta duszpasterska w domu

Święta Bożego Narodzenia, prawda o Wcieleniu Bożego Słowa i zstąpie­niu Syna Bożego na ziemię, wyzwala dużo miłości, braterstwa i radości, szcze­gólną więź i poczucie wspólnoty przez przeżywanie tych tajemnic. Klimat świąt sprawia, że ludzie w tym okresie chcą być sobie bliscy, chcą ten czas przeżywać razem, w rodzinie przy stole wigilijnym.

Pięknym zwyczajem jest odwiedzanie w tych dniach świątecznych swo­ich krewnych, przyjaciół, a także ludzi samotnych. Na ulicach, w domach i na klatkach schodowych słychać śpiew kolędników, którzy wędrują od domu do domu z życzeniami. W tym czasie można spotkać także kapłanów, duszpasterzy odwiedzających domy swoich parafian.

Tradycja kolędowania sięga dalekiej przeszłości. Już we wczesnośrednio­wiecznych dokumentach kościelnych odnajdujemy ślady kolędowania w okre­sie świąt Bożego Narodzenia, jako formę bezpośredniego kontaktu z wiernymi w bardzo rozległych wtedy obszarowo parafiach. Uzasadnienia tej praktyki doszu­kiwano się już dawno m.in. w zapisie Ewangelii św. Mateusza (Mt 2,2). Czytamy tam, że mędrcy oddawszy pokłon narodzonemu Jezusowi wracali inną drogą do swoich krajów. Tradycja poszerzyła ten zapis, wspominając, że rozchodzili się, odwiedzali różne miasta i wioski, rozgłaszając wieść o Bogu narodzonym w ludz­kiej postaci. Św. Łukasz pisze w Ewangelii, że „wyznaczył Pan jeszcze innych siedemdziesięciu dwóch i wysłał ich po dwóch przed sobą do każdego miasta i miejscowości, dokąd sam przyjść zamierzał” (Łk 10,1).

Odwiedziny duszpasterskie parafian przez kapłanów są obowiązkowe. Kodeks Prawa Kanonicznego wyraźnie mówi: „proboszcz winien nawiedzać rodziny, uczestnicząc w troskach wiernych, zwłaszcza niepokojach i smutku oraz umacniając ich w Panu, jak również – jeśli w czymś nie domagają – roztropnie ich korygować” (KPK kan. 529 § 1).

Bogactwo treści kolędy

Tradycja wizyty duszpasterskiej, zwanej popularnie „kolędą” zawiera w sobie bogactwo znaków i treści. Odbywa się ona po świętach Bożego Naro­dzenia, kiedy to wspominamy przyjście Boga na ziemię. Okres Bożego Narodze­nia jest czasem pogłębienia więzów z Bogiem, z rodziną, jak również z parafią. Kolęda jest oficjalną wizytą duszpasterską, dlatego przyjęcie kapłana w naszych domach jest wyrazem naszej wiary i przywiązania do Kościoła oraz duszpasterzy.

Kulminacyjnym punktem odwiedzin kałana jest odczytanie w rodzinie fragmentu Pisma Świętego o narodzeniu Pana Jezusa oraz bogate w treści modli­twy o błogosławieństwo Boże dla mieszkańców, np.: „Panie, pobłogosław nam, błogosław ten dom i jego mieszkańców, daj im anioła za stróża, aby strzegł, osła­niał i bronił przez Jezusa Chrystusa”. Po odmówieniu modlitwy Pańskiej, której nauczył nas Jezus Chrystus, preferuje się odmówienie modlitw wstawienniczych za rodzinę, dzieci, małżonków, chorych i samotnych.

Niestety zanika już zwyczaj pisania na drzwiach domu symboli: C+M+B. W tych literach potocznie upatruje się inicjałów imion trzech króli: Kacpra, Mel­chiora i Baltazara. Św. Augustyn odczytuje w tych znakach chrześcijańską myśl: „Christus Multorum Benefactor”, czyli: „Chrystus dla wielu jest dobroczyńcą”. Starochrześcijańskie tłumaczenie, zbliżone do myśli św. Augustyna, jest złączone z treścią modlitw kolędowych: „Christus Mansionem Benedicat” – „Niech Chry­stus błogosławi temu mieszkaniu”.

Jest to również nawiązanie do wydarzeń Starego Testamentu, gdzie ozna­czenie domów krwią baranka paschalnego miało chronić dom i jego mieszkańców od nieszczęścia. Było także publicznym wyznaniem rodziny, jej przynależności do konkretnej wspólnoty religijnej. Tak więc chrześcijanie, którzy przyjmują kapłana z wizytą duszpasterską dają świadectwo swojej łączności z Kościołem.

Przygotowanie wizyty duszpasterskiej w rodzinie

Wizyta duszpasterska jest ważnym wydarzeniem i jest adresowana do całej rodziny. Jeśli to tylko możliwe, cała rodzinna i wszyscy mieszkańcy w domu winni brać w niej udział. W tym dniu nie powinno się zapraszać dodatko­wych gości, a spotkania już zaplanowane należy odwołać. Jeśli rodzina z różnych przyczyn jest nieobecna w planowanym dniu kolędy, a ma życzenie spotkania z kapłanem, może umówić wizytę telefonicznie lub osobiście, wskazując dogodny termin.

Tematem wizyty duszpasterskiej są przede wszystkim kwestie natury reli­gijnej. Czasami ta krótka i raczej symboliczna wizyta staje się okazją do podjęcia bardzo ważnej i trudnej sprawy, która wymaga poświęcenia zdecydowanie więk­szej ilości czasu. Dlatego jeśli zachodzi taka potrzeba i ktoś potrzebuje dłuższej rozmowy, właśnie na kolędzie ma możliwość umówienia się z duszpasterzem w dogodnym dla obu stron terminie.

W pokoju, w którym nastąpi spotkanie duszpasterskie z księdzem stół powi­nien być nakryty białym obrusem, na którym kładzie się: Pismo Święte, krzyż, świece, wodę święconą i kropidło.

Oczekiwanie na duszpasterza warto wykorzystać na rozmowę rodziców z dziećmi, może na lekturę Pisma Świętego, czy też przygotowanie zeszytów do religii, które ksiądz zapewne zechce sprawdzić.

W czasie kolędy do domu przyjmuje się wyjątkowego gościa, którym jest ksiądz pracujący w danej parafii. W związku z tym należy go przyjąć z należy­tym szacunkiem. Drzwi domu otwiera gospodarz, który zaprasza księdza, prosi o zdjęcie okrycia wierzchniego, pomaga mu w tej czynności, wieszając ubranie na wieszaku.

Gospodarz zaprasza księdza do pokoju głównego, gdzie zgromadzona jest cała rodzina. Tu następuje przywitanie z pozostałymi domownikami w kolej­ności od osoby najważniejszej: dziadkowie, rodzice, dzieci. Gospodarz rodziny może pomóc w powitaniu członków rodziny przedstawiając ich po kolei księdzu.

Po powitaniu następuje modlitwa w intencji rodziny i wszystkich domow­ników. Ksiądz wypowiada przewidziane modlitwy, kropi mieszkanie wodą świę­coną. Jeśli mieszkanie nie było poświęcone, można poprosić księdza, aby to uczy­nił przy tej okazji.

Po modlitwie ma miejsce rozmowa duszpasterska. Gospodarz opowiada księdzu o rodzinie, przedstawiając po kolei osiągnięcia szkolne dzieci. Ksiądz pyta rodzinę o sprawy religijne, uczęszczanie na Mszę świętą, o uczestnictwo w katechizacji szkolnej. Przy okazji tej rozmowy ksiądz aktualizuje kartotekę parafialną gdzie odnotowuje dane o przyjętych sakramentach, informacje o sytu­acji rodziny oraz jej problemy. Warto dbać, aby kartoteka była uzupełniana przez kapłana na kolędzie.

W ramach wizyty duszpasterskiej można zaproponować księdzu poczę­stunek. Jednak nie powinno się go częstować alkoholem. Kolędzie nie powinna towarzyszyć atmosfera pośpiechu. Wedle przyjętego zwyczaju rodzina może zło­żyć ofiarę pieniężną na potrzeby parafii. Na zakończenie wizyty duszpasterskiej gospodarz odprowadza księdza do drzwi lub do następnego domu.

Kolęda jest dużą szansą dla odwiedzanej rodziny. Stwarza możliwość wyrażenia wobec duszpasterzy swych propozycji czy uwag, których nie ma spo­sobności wyrazić w innych warunkach i czasie. Warto odwiedziny kolędowe prze­żywać w duchu radości bożonarodzeniowej, w duchu modlitwy oraz serdecznej rozmowy z duszpasterzami.

Niech błogosławieństwo kolędowe chroni nasz dom, nasze rodziny i umacnia nas na drodze życia chrześcijańskiego!