Małżeństwo jako sakrament

Często małżonkowie mają problem z odpowiedzią na pytanie: kiedy Bóg przychodzi do małżonków w sakramencie małżeństwa? Niektórzy twierdzą, że w noc poślubną. Odpowiedź jest dobra, ale nie bierze pod uwagę, że noc poślubna jest tylko jedna. A tymczasem Bóg przychodzi do małżonków w każdej chwili.

Trudno także ludziom odpowiedzieć czym różni się ślub cywilny od ślubu kościelnego. W obydwu przypadkach są obecni nowożeńcy, są odświętnie ubrani, jest rytuał według którego prowadzi się ceremonię, są świadkowie, goście. Dla­czego więc Kościół uznaje tylko małżeństwo, które jest sakramentem?

W Kościele są sprawowane sakramenty święte. Sakrament jest to widzialny znak niewidzialnej łaski Bożej. Czyli podczas sprawowania danego sakramentu Chrystus przychodzi z łaską sakramentalną.

Sakrament małżeństwa zaproszeniem Chrystusa do życia małżonków

Sakrament jest to widziany znak niewidzialnej łaski Bożej (KKK 1601). Jest widzialnym znakiem rzeczywistości duchowej, której nie jesteśmy w stanie dostrzec za pomocą zmysłów. W każdym sakramencie ma miejsce spotkanie czło­wieka z Bogiem i Jego łaską. Bóg wchodzi w duszę człowieka i zostawia w niej swoją łaskę.

Sakrament małżeństwa różni się od innych sakramentów tym, że nie przyjmuje go pojedynczy człowiek, ale dwoje ludzi. W sakramencie małżeństwa Bóg wchodzi w życie dwojga ludzi jednocześnie. Przez ten sakrament uświęca ich życie i wszystko to, co od tej chwili będą czynili. Dzięki temu wszystkie ich czyn­ności będą jednocześnie ludzkie i zwyczajne, ale także nadprzyrodzone i święte. Bóg chce aby człowiek był szczęśliwy i chce mu dać ku temu specjalną pomoc. Takiej łaski nie może dać żadna ceremonia świecka. Jest to zasadnicza różnica między ceremonią świecką, a ceremonią zaślubin w Kościele.

W chwili ślubu dwoje ludzi wiąże się ze sobą na całe życie. Jednocześnie wiążą swoje życie małżeńskie z Chrystusem. Jest to swego rodzaju przymierze, czyli uroczysta umowa, w której mężczyzna i kobieta stają się mężem i żoną. To przymierze jest jednocześnie związkiem z Chrystusem. Chrystus staje się dla nich pomocą. W chwili ślubu kobieta i mężczyzna, obiecując sobie miłość, wierność i uczciwość, proszą Boga o pomoc. Mają świadomość, że o własnych siłach nie będą w stanie zrealizować tych pragnień.

Na ślubie najważniejszy jest związek z Chrystusem. Cały splendor, jaki towarzyszy ceremonii zaślubin, jest tylko dodatkiem. Nawet gdyby nie było całego tego splendoru, np. ślub był zawierany przy łóżku szpitalnym, w warun­kach wojennych, bez udziału gości, wspaniałej oprawy liturgicznej, jeśli będą oprócz nowożeńców dwaj świadkowie i kapłan, który w imieniu Kościoła pobło­gosławi małżeństwo, to i tak dokona się nieodwracalne wejście Chrystusa w życie małżonków. Dzięki temu małżeństwo jest sakramentem czyli źródłem specjalnej łaski Chrystusa.

Sakrament małżeństwa nie jest umową społeczną, pustym rytuałem lub jedynie zewnętrznym znakiem. Sakrament jest darem dla uświęcenia i zbawienia małżonków, ponieważ poprzez znak sakramentalny ich wzajemna przynależność jest rzeczywistym obrazem stosunku Chrystusa do Kościoła (AL 71).

Święty Paweł, określił Kościół jako Ciało Chrystusa. Prawda ta jest zawarta w Liście do Efezjan (5,32), którego fragment znajduje się w zestawie czy­tań biblijnych na uroczystość zaślubin (OSM s. 60-61). Kościół jest oblubienicą Chrystusa, On zaś jest jego Głową. Ta perykopa ukazuje jak powinno wyglądać chrześcijańskie małżeństwo. Miłość małżeńska jest nie tylko podobna do miło­ści Chrystusa i Kościoła, ale przede wszystkim istnieje tylko dlatego, że istnieje więź Chrystusa z Kościołem. Wzorem miłości małżeńskiej jest z jednej strony przyporządkowanie Kościoła Chrystusowi, zaś z drugiej strony miłość zbawcza Chrystusa do Kościoła, który Go odkupił, wydając samego siebie. Rzeczywistość sakramentalna wchodzi wżycie małżeńskie i je przemienia.

Sakrament małżeństwa jest prezentem ślubnym od samego Chrystusa. Od małżonków zależy, czy ten prezent będzie chciany, rozpakowany i przyjęty. Nie bez powodu mówi się: „przyjąć sakrament”. Przyjąć, czyli zgodzić się wziąć coś, co ktoś nam proponuje. Łatwym skojarzeniem jest łapówka: jeden proponuje, drugi zgadza się wziąć, czyli przyjąć. Pan Bóg proponuje nam nie byle co: swoją miłość, swoją pomoc, samego siebie. Sakrament małżeństwa raz przyjęty, powi­nien być przyjmowany codziennie. Każdego dnia małżonkowie muszą świadomie wyrażać zgodę na korzystanie z tego, co otrzymują.

Małżeństwo jako sakrament

Przez sakrament najczęściej rozumie się obrzęd liturgiczny, który z woli Chrystusa czyni człowieka niewidzialnie uczestnikiem życia Bożego i mocy zbawczej. Sakrament w sposób widzialny zwiastuje niewidzialne dary Boże. Przez znaki, słowa, elementy materialne, Bóg udziela niewidzialnej łaski tym, którzy przyjmują dany sakrament. Sakramenty są udzielane tylko w Kościele, przez Kościół i dla budowania Kościoła. Najważniejszym elementem jest łaska Boża, której Bóg udziela w momencie przyjmowania sakramentu.

Małżeństwo jest jednym z siedmiu sakramentów. Zostało podniesione przez Jezusa Chrystusa do godności sakramentu. Kościół uznaje tylko takie małżeństwa, które są sakramentalne. Wszystkie inne związki są według nauki Kościoła zawarte nieważnie. Dla katolików są związkami cudzołożnymi, a nie małżeństwami.

W czasie sprawowania obrzędów ślubu są widzialne takie elementy jak: sami narzeczeni, tekst przysięgi małżeńskiej, świadkowie. Najważniejszym zna­kiem widzialnym sakramentu małżeństwa są sami narzeczeni. Oni, udzielając sobie tego sakramentu przy ołtarzu, obdarowują się zdolnością miłowania się wzajemnie tą miłością, którą Chrystus umiłował Kościół.

Ale najważniejszym elementem jest łaska sakramentu małżeństwa, której Chrystus udziela nowożeńcom w czasie liturgii ślubu, a szczególnie w momencie wypowiadania przysięgi małżeńskiej. Jest to moment niewyczuwalny dla kamer, aparatów fotograficznych. Łaska sakramentu małżeństwa spływa na nowożeńców bezpośrednio do ich serc, umysłów, woli, uczuć. Wszystkie ich władze, pragnie­nia są napełnione łaską sakramentu małżeństwa.

W dniu zaślubin Bóg wychodzi na spotkanie konkretnej pary nowożeń­ców, by wejść z nimi w przymierze i by im pomóc w ich własnym przymierzu między sobą. Sakrament małżeństwa zakłada wiarę nowożeńców, którzy traktują małżeństwo jako drogę do uświęcania się nawzajem do zbawienia. Bez wiary ten sakrament nie działa.

Sakrament małżeństwa jest sakramentem ciągłym, czyli obejmuje wszystko, co tworzy więzy jedności i miłości. Miłość małżeńska dzięki temu sakramentowi jest „wzbogacona” (FC 13), „podniesiona” (FC 19), „oczysz­czona” (FC 56) i „uświęcona” (FC 56). Przyjmując siebie nawzajem i za łaską Chrystusa, nowożeńcy przyrzekają sobie całkowite, wzajemne oddanie, wierność i otwartość na życie.

Szafarz sakramentu małżeństwa

Do sprawowania sakramentów świętych konieczni są szafarze tych sakra­mentów, czyli osoby, które są upoważnione przez Kościół do ich sprawowania. We wszystkich sakramentach, oprócz małżeństwa, kapłan lub biskup jest osobą wypowiadającą sakramentalne słowa oraz wykonującą odpowiednie czynności, przez które Bóg udziela człowiekowi swojej łaski, np. udziela rozgrzeszenia, a Bóg odpuszcza grzechy. Szafarzami w sakramencie małżeństwa są pobiera­jący się mężczyzna i kobieta, którzy wypowiadając wzajemną zgodę i wyraża­jąc ją we wzajemnym darze ciał otrzymują wielki dar. Ich zgoda i jedność ciał są narzędziami działania Bożego, które czyni ich jednym ciałem. Swoją wolną i świadomą zgodę wypowiadają oni wobec Kościoła. Zawarcie małżeństwa polega na tym, że mężczyzna i kobieta składają sobie przysięgę wzajemnej, wier­nej i dozgonnej miłości, a Chrystus umacnia ich swoją miłością, aby to, co sobie przyrzekli, było możliwe do zrealizowania, aby stało się treścią ich życia. Nowo­żeńcy wypowiadają następujące słowa: „Ja, N., biorę ciebie. N., za żonę (męża) i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci. Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący, w Trójcy Jedyny i Wszyscy Święci”.

W czasie liturgii ślubu po wypowiedzeniu przysięgi małżeńskiej kapłan mówi: „Małżeństwo przez was zawarte jak powagą Kościoła potwierdzam i bło­gosławię” (OSM 53). Ksiądz nie „udziela ślubu”, tylko potwierdza, że w jego obecności zostało ważnie zawarte małżeństwo i odnotowuje to w księgach, aktach i protokołach. Ponadto błogosławi to małżeństwo.

Małżonkowie sprawują sakrament nawzajem dla siebie, jak długo są mał­żeństwem, czyli dożywotnio. Gdy uroczyście w obliczu Boga składają przysięgę małżeńską, prosząc Go przy tym o pomoc w jej dotrzymaniu, On gwarantuje, że będzie z nimi w każdym dniu wspólnego życia, darząc ich dobrem, które mogą sobie przekazywać. Od dnia ślubu to oni udzielają sobie nawzajem sakramentu małżeństwa. To znaczy, że żona ma co dzień coś dobrego od Pana Boga dla swo­jego męża, dzięki czemu on co dzień jest lepszym mężem, a on ma odnawiany codziennie przez Pana Boga zapas dobra dla niej. W każdej codziennej czynności, podejmowanej z miłością dla współmałżonka, sprawowany jest sakrament mał­żeństwa. W każdym geście życzliwości, dobrym słowie, przygotowaniu posiłku, pracy podejmowanej dla dobra rodziny, opiece w chorobie, zaproszeniu na kawę. W każdym małżeńskim zbliżeniu, wyrażającym wzajemne bezwarunkowe, całko­wite oddanie się sobie w miłości, sprawowany jest sakrament małżeństwa.

W obrządku łacińskim małżeństwo jest zazwyczaj zawierane w czasie Mszy świętej. Wypada bowiem, aby swoją zgodę małżonkowie przypieczętowali podczas Eucharystii. Przed zawarciem sakramentalnego małżeństwa narzeczeni powinni przystąpić do sakramentu pokuty (KKK 1621-1624). Kościół wymaga, aby zawarcie sakramentalnego małżeństwa było aktem publicznym, w obecności świadków i przy spełnieniu warunków koniecznych do ważności małżeństwa.

W polskim rytualne Obrzędów Sakramentu Małżeństwa jest zachowany bardzo wymowny zwyczaj wiązania prawych dłoni nowożeńców stułą (OSM 50). Stuła jest znakiem kapłaństwa Chrystusa, który związuje narzeczonych. Także hymn O Stworzycielu Duchu przyjdź wskazuje na sakramentalny charakter małżeństwa. Śpiew tego hymnu jest modlitwą błagalną w intencji młodej pary o uświęcenie oraz łaskę wytrwania w prawdziwej miłości. Dzięki Duchowi Świę­temu małżonkowie mogą realizować znak sakramentalny i uczestniczyć w życiu Chrystusa i Kościoła. Sakramentalność sprawia, że małżeństwo i rodzina przy­czyniają się do umocnienia Kościoła.

Łaski sakramentu małżeństwa

Chrześcijańscy małżonkowie objawy wzajemnej czułości czerpią z samego Boga. Miłość małżeńska, zakorzeniona w Bogu jest zdolna do najwyższych form poświęcenia się dla drugiego człowieka.

Papież Franciszek w adhortacji Amoris laetitia powiedział, że na mocy sakramentu małżeństwa małżonkowie otrzymują autentyczną misję, aby mogli uwidaczniać, począwszy od rzeczy prostych, zwyczajnych, miłość, jaką Chrystus kocha swój Kościół, dając wciąż życie za niego. Sakrament małżeństwa umacnia i uwzniośla miłość małżeńską (por. AL 122, 124).

W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy: „Sakrament małżeństwa jest znakiem związku Chrystusa i Kościoła. Udziela on małżonkom łaski miłowa­nia się wzajemnie tą miłością, jaką Chrystus umiłował Kościół. Łaska sakramentu udoskonala zatem ludzką miłość małżonków, umacnia ich nierozerwalną jedność i uświęca ich na drodze do życia wiecznego” (KKK 1661).

Owoce łaski sakramentu małżeństwa:

• Chrystus udoskonala miłość małżonków i umacnia ich nierozerwalną więzią (por. FC 56),
• pomaga we wspólnym rozwiązywaniu problemów i znoszeniu cierpień,
• pomaga we wzajemnym przebaczaniu sobie,
• pomaga w otwarciu się na przyjęcie nowego życia,
• pomaga w chrześcijańskim wychowaniu potomstwa,
• pomaga w rozwoju miłości, tak aby mogła ciągle się rozwijać pokonu­jąc trudy i problemy życia,
• wspiera w trosce o zbawienie współmałżonka i zbawienie dzieci,
• pomaga w dochowaniu miłości wiernej i wyłącznej,
• wspiera w dochowaniu wzajemnej uczciwości, która jest fundamentem zaufania.